Τα αναφερόμενα στο νόμο κριτήρια, όπως καταγράφηκαν πιο πάνω είναι γενικά και η εφαρμογή τους προϋποθέτει στις περισσότερες περιπτώσεις επαρκή ανάλυση.

Η ποιότητα, για παράδειγμα, μιας υπηρεσίας ή ενός προϊόντος, είναι ευκολότερο να κριθεί με τον καθορισμό επιμέρους κριτηρίων, που ο βαθμός κάλυψης όλων ή μέρους από αυτά, θα οδηγήσει σε ασφαλέστερη αντίληψη σχετικά με το επίπεδο ποιότητας της υπηρεσίας ή του προϊόντος. Η ανάλυση του κριτηρίου της ποιότητας σε επιμέρους κριτήρια που θα μπορούσαν, π.χ. να είναι η πληρότητα, η διαθεσιμότητα, η αξιοπιστία, η ευελιξία, η επικαιρότητα, η ασφάλεια, η ακρίβεια, η φιλικότητα ή η δυνατότητα χρήσης, θα οδηγούσε αφενός στη διευκόλυνση της εργασίας του αρμόδιου για την αξιολόγηση των προσφορών οργάνου και αφετέρου στην ασφαλέστερη επιλογή της καλύτερης από τις προσφερόμενες υπηρεσίας ή του καλύτερου ποιοτικά προϊόντος.

Η τεχνική αξία της προσφερόμενης λύσης θα μπορούσε να αντικατασταθεί με κριτήρια που αφορούν στη μεθοδολογία και τα εργαλεία υποστήριξης που ο προσφέρων προτίθεται να ακολουθήσει για την υλοποίηση της σύμβασης.

Η οργάνωση τα προσόντα και η πείρα του προσωπικού στο οποίο ανατίθεται η εκτέλεση της σύμβασης(Ομάδα Έργου) στην περίπτωση που η ποιότητα του απασχολούμενου προσωπικού μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στο επίπεδο εκτέλεσης της σύμβασης.

Τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά, μπορούν να κριθούν με όρους επιδόσεων ή λειτουργικών απαιτήσεων, με την προϋπόθεση ότι αυτές έχουν τεθεί λεπτομερώς στους Όρους Εντολής και είναι ενδεδειγμένες για τον καθορισμό των χαρακτηριστικών που αποτελούν το αντικείμενο της σύμβασης.

Η αποδοτικότητα, στις περιπτώσεις συμβάσεων υπηρεσιών, μπορεί να ελεγχθεί με διάφορα κριτήρια που αφορούν π.χ. στην ανάλυση του έργου σε επιμέρους πακέτα εργασιών και παραδοτέα ή τον καθορισμό των περιεχομένων των επιμέρους παραδοτέων καθώς επίσης και στον προτεινόμενο τρόπο οργάνωσης και συντονισμού των βασικών εμπειρογνωμόνων και των λοιπών στελεχών του προσφέροντα που απαρτίζουν την ομάδα έργου. Αντίστοιχα, στις περιπτώσεις συμβάσεων προμηθειών, η αποδοτικότητα μπορεί να κριθεί με βάση ποσοτικά προσδιορίσιμα στοιχεία, όπως π.χ. ο αριθμός των εκτυπώσεων ενός υπό αξιολόγηση εκτυπωτή ή ο αριθμός των δικτυακών συναλλαγών ενός υπολογιστή μέσα σε καθορισμένο χρόνο.

Η εξυπηρέτηση μετά την πώληση και η τεχνική συνδρομή στις περιπτώσεις συμβάσεων που προβλέπουν τέτοια υποχρέωση, μπορεί να ελεγχθεί με διάφορα κριτήρια που αφορούν στη μεθοδολογία εξυπηρέτησης / υποστήριξης που προτίθεται να ακολουθήσει ο προσφέρων, στην πληρότητα του δικτύου συνεργατών που ενδεχομένως απαιτείται να διαθέτει εάν η εξυπηρέτηση αφορά μονάδες της Αναθέτουσας Αρχής που βρίσκονται σε διαφορετικές πόλεις ή στον τρόπο οργάνωσης της διαδικασίας εξυπηρέτησης και τεχνικής συνδρομής.

Η κατανόηση των απαιτήσεων της σύμβασης είναι επίσης ένα κριτήριο καθοριστικής σημασίας, κυρίως στις περιπτώσεις πολύπλοκων συμβάσεων που αφορούν σύνθετα έργα, στις οποίες η επιτυχής υλοποίηση του έργου εξαρτάται σημαντικά από τη δυνατότητα του υποψηφίου να αντιληφθεί τους στόχους και να προσδιορίσει τους τρόπους αντιμετώπισης των πιθανών κινδύνων.

Το παρουσιαζόμενο στην προσφορά χρονοδιάγραμμα υλοποίησης με επισήμανση των κρίσιμων ορόσημων είναι επίσης κριτήριο, η καλή χρήση του οποίου διασφαλίζει την επιλογή ικανού αναδόχου που κατανόησε τις απαιτήσεις της Αναθέτουσας Αρχής, ιδίως σε περιπτώσεις που τα ενδιάμεσα κρίσιμα ορόσημα του υπό υλοποίηση αντικειμένου της σύμβασης δεν προσδιορίζονται με απόλυτη ακρίβεια στα έγγραφα διαγωνισμού.

Τέλος, τα αισθητικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά των προσφερόμενων λύσεων μπορούν να αξιολογηθούν με τον καθορισμό επιμέρους κριτηρίων που ο βαθμός κάλυψής τους προσδιορίζει αντίστοιχα και τον βαθμό κάλυψης των υποχρεωτικών αλλά και των επιθυμητών απαιτήσεων της Αναθέτουσας Αρχής, όπως αυτές έχουν καθορισθεί στους όρους εντολής και τις τεχνικές προδιαγραφές των εγγράφων διαγωνισμού.

  Η αξιολόγηση των προσφορών, σε κάθε περίπτωση, αλλά κυρίως στις συμβάσεις υπηρεσιών που αποτελούν διανοητικά προϊόντα, βασίζεται στις ειδικές τεχνικές γνώσεις και την ορθή κρίση ικανών αξιολογητών, με τους οποίους η Αναθέτουσα Αρχή στελεχώνει το αρμόδιο όργανο αξιολόγησης. Ανεξάρτητα όμως από τις προθέσεις τους, τα μέλη του αρμοδίου οργάνου είναι δυνατό, συνειδητά ή ασυνείδητα, να οδηγηθούν σε λανθασμένη ή υποκειμενική κρίση. Κατά συνέπεια η υιοθέτηση του καταλληλότερου σε κάθε περίπτωση συστήματος αξιολόγησης και η θέσπιση όσο το δυνατόν σαφέστερα διατυπωμένων, αντικειμενικών και μετρήσιμων κριτηρίων, αποτελεί προαπαιτούμενο για την ορθή ολοκλήρωση της διαδικασίας αξιολόγησης.

  Για τον καθορισμό των κατά περίπτωση ενδεδειγμένων κριτηρίων αξιολόγησης και του τρόπου στάθμισής τους, οι συντάκτες των εγγράφων διαγωνισμού μπορούν να ακολουθήσουν την παρακάτω πρακτική που μπορεί να χαρακτηριστεί ως μεθοδολογικά ικανή να αποτελέσει τη βάση για την αξιολόγηση των προσφορών και την ανάθεση της σύμβασης στην ουσιαστικά συμφερότερη για την Αναθέτουσα Αρχή.

Πρώτο βήμα:	Συμπλήρωση πίνακα – ερωτηματολογίου, ενδεικτικό υπόδειγμα του οποίου παρατίθεται στη συνέχεια, σε συνεργασία με τον προϊστάμενο του αρμοδίου Τμήματος της Αναθέτουσας Αρχής, τους λειτουργούς που συμμετείχαν στη διαδικασία καθορισμού της στρατηγικής αξιολόγησης για το συγκεκριμένο έργο ή/και αυτούς που γνωρίζουν σε βάθος τις απαιτήσεις της Αναθέτουσας Αρχής ή/και τους συμμετέχοντες στην κατάρτιση των τεχνικών προδιαγραφών και των όρων εντολής ή/και στελέχη της Αναθέτουσας Αρχής που θα ωφεληθούν από την υλοποίηση της σύμβασης.
Δεύτερο βήμα:	Επεξεργασία των πληροφοριών του ερωτηματολογίου, επιλογή των κατάλληλων κριτηρίων αξιολόγησης και κατάταξη των επιλεγέντων κριτηρίων, κατά φθίνουσα σειρά σπουδαιότητας.
Τρίτο βήμα:	Στάθμιση των κριτηρίων με ανάλογους συντελεστές βαρύτητας.

  

ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Πρόκειται για σύνθετη σύμβαση με πολύπλοκο αντικείμενο και πολλές διαφορετικές δραστηριότητες;	ΝΑΙ ΟΧΙ	Εάν η απάντηση είναι θετική, θα πρέπει να αξιολογηθεί η προτεινόμενη για την υλοποίηση του έργου μεθοδολογία και ο προτεινόμενος τρόπος οργάνωσης της υλοποίησης των επί μέρους δραστηριοτήτων.
Η επιτυχής υλοποίηση του έργου εξαρτάται σημαντικά από τη δυνατότητα του υποψηφίου να αντιληφθεί τους στόχους και να προσδιορίσει τους τρόπους αντιμετώπισης των πιθανών κινδύνων;	ΝΑΙ ΟΧΙ	Εάν η απάντηση είναι θετική, θα πρέπει να αξιολογηθεί η κατανόηση από τον προσφέροντα των απαιτήσεων της σύμβασης, όπως αυτή συνάγεται από τις ενδεχόμενες ειδικές αναφορές (εφόσον ζητούνται τέτοιες) ή γενικότερα από τον τρόπο με τον οποίο συνέλαβε τη λύση και συνέταξε την προσφορά του.
Ποιές είναι οι σημαντικότερες από τις δραστηριότητες που περιλαμβάνο-νται στο αντικείμενο της σύμβασης σε σχέση με τις απαιτήσεις και τους στόχους της Αναθέτουσας Αρχής; Σημείωση: Στην έννοια της σημαντικής δραστηριότητας περιλαμβάνεται κάθε υπηρεσία, παραδοτέο ή εργασία που η Αναθέτουσα Αρχή κρίνει ότι η επιτυχής εκτέλεσή της αποτελεί προϋπόθεση για να θεωρηθεί επιτυχής η εκτέλεση της σύμβασης.	Δραστηριότητα 1 Δραστηριότητα 2 Δραστηριότητα 3 Δραστηριότητα 4 ........ ........ ........ ........ ........	Καταγράψτε, για κάθε σημαντική δραστηριότητα, το βαθμό στον οποίο προσδιορίζεται στους όρους εντολής ή τις τεχνικές προδιαγραφές. Επιλέξτε, για αξιολόγηση, εκείνες τις δραστηριότητες που δεν προσδιορίζονται με απόλυτο τρόπο, για τις οποίες οι προσφέροντες έχουν περιθώρια εξειδίκευσης ή περαιτέρω ανάλυσης στην προσφορά τους. Για κάθε μία από τις επιλεγμένες με τον τρόπο αυτό δραστηριότητες, επιλέξτε επιμέρους χαρακτηριστικά που κρίνετε απαραίτητο να αξιολογηθούν (π.χ. διαθεσιμότητα, αξιοπιστία, καινοτομία, φιλικότητα κ.λπ.).
Ενδιαφέρει την Αναθέτουσα Αρχή η υλοποίηση του αντικειμένου της σύμβασης σε όσο το δυνατό μικρότερο χρόνο;	ΝΑΙ ΟΧΙ	Εάν η απάντηση είναι θετική, θα πρέπει να αξιολογηθεί ο μειωμένος προτεινόμενος χρόνος υλοποίησης, με την προϋπόθεση ότι στην προσφορά τεκμηριώνεται η δυνατότητα επίτευξης της μείωσης αυτής. Σε κάθε περίπτωση (ανεξάρτητα δηλαδή εάν η απάντηση είναι θετική ή αρνητική), το προτεινόμενο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης είναι σκόπιμο να αξιολογείται ως προς την εφικτότητα τήρησής του με βάση την προτεινόμενη μεθοδολογία υλοποίησης ή/και ως προς το σχεδιασμό των τυχόν απαιτούμενων επιμέρους παραδόσεων.
Πρόκειται για σύμβαση που προβλέπει τεχνική συνδρομή ή  υποχρέωση εξυπηρέτησης μετά την υλοποίηση του έργου;	ΝΑΙ ΟΧΙ	Εάν η απάντηση είναι θετική, θα πρέπει να αξιολογηθεί ο τρόπος με τον οποίο ο προσφέρων προτίθεται να καλύψει τη συγκεκριμένη υποχρέωση, με τον καθορισμό επιμέρους κριτηρίων που αφορούν, π.χ. στην πληρότητα του δικτύου συνεργατών που ενδεχομένως απαιτείται να διαθέτει εάν η εξυπηρέτηση αφορά μονάδες της Αναθέτουσας Αρχής που βρίσκονται σε διαφορετικές πόλεις ή στον τρόπο οργάνωσης της διαδικασίας εξυπηρέτησης ή τεχνικής συνδρομής

Η Αναθέτουσα Αρχή, σε περίπτωση που εκτιμά ως σκόπιμη μια τέτοια διαδικασία, μπορεί να προβλέπει στα έγγραφα διαγωνισμού τη διενέργεια παρουσιάσεων από τους προσφέροντες των τεχνικών προτάσεών τους. Μπορεί επίσης να προβλέπει τη διενέργεια επισκέψεων του αρμόδιου για την αξιολόγηση των προσφορών οργάνου σε χώρους τρίτων όπου, π.χ. έχουν εγκατασταθεί από τον προσφέροντα και λειτουργούν προϊόντα ίδια ή παρόμοια με αυτά που περιλαμβάνονται στο αντικείμενο μιας σύμβασης προμήθειας.

Νοείται ότι τέτοιου είδους διαδικασίες, αποσκοπούν στη διαμόρφωση επαρκούς εικόνας στους αξιολογητές ώστε να αξιολογήσουν-βαθμολογήσουν δίκαια και αντικειμενικά τις κατατεθειμένες προσφορές, αξιοποιώντας την προστιθέμενη γνώση που περιέρχεται στην αντίληψή τους κατά τη διάρκεια των παρουσιάσεων.

  Αυτή καθαυτή η διαδικασία των παρουσιάσεων, δεν μπορεί να αποτελεί βαθμολογούμενο κριτήριο δεδομένου ότι είναι δυνατό να θεωρηθεί ότι αντίκειται στη βασική αρχή της διαφάνειας ή/και της ίσης μεταχείρισης των προσφερόντων, ως μη δυνάμενη να ελεγχθεί.

Η έννοια της πλέον συμφέρουσας από οικονομική άποψη προσφοράς είναι κυρίαρχη στην Οδηγία 24/2014 καθώς η τελική επιλογή των αναδόχων θα πρέπει να κρίνεται από τις Αναθέτουσες Αρχές βάσει της οικονομικά καλύτερης λύσης μεταξύ αυτών που προσφέρονται.  Η Οδηγία, στις βασικές εισαγωγικές σκέψεις της, αναφέρει ότι πρέπει να προβλέπεται ρητά ότι η πιο συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά θα πρέπει να εκτιμάται βάσει της καλύτερης σχέσης τιμής- ποιότητας, πράγμα το οποίο θα πρέπει να περιλαμβάνει πάντοτε το στοιχείο αποτελεσματικότητας σε σχέση με την τιμή ή το κόστος.  Διευκρινίζεται περαιτέρω ότι η πιο συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά θα μπορούσε επίσης να εκτιμηθεί μόνο βάσει της αποτελεσματικότητας σε σχέση με την τιμή ή το κόστος.

Η πρόθεση για ενθάρρυνση των αγορών με βάσει την ποιότητα, καταδεικνύεται από το γεγονός ότι η Οδηγία επιτρέπει στα κράτη να απαγορεύουν ή να περιορίζουν τη χρήση μόνο της τιμής ή μόνο του κόστους για την αξιολόγηση της πιο συμφέρουσας προσφοράς από οικονομική άποψη, εφόσον το κρίνουν σκόπιμο.

  Νοείται ότι στη διαδικασία επιλογής της πλέον συμφέρουσας από οικονομική άποψη προσφοράς, συμμετέχει και η τιμή ως κριτήριο αξιολόγησης. Η τιμή αποτελεί, σε κάθε περίπτωση σύμβασης με κριτήριο ανάθεσης την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά βάσει της σχέσης τιμής - ποιότητας, ένα από τα κριτήρια αξιολόγησης των προσφορών και ανάθεσης της σύμβασης, σε αντίθεση με τις συμβάσεις όπου κριτήριο ανάθεσης έχει επιλεγεί η πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά βάσει τιμής, στις οποίες αποτελεί το μοναδικό κριτήριο αξιολόγησης των προσφορών και ανάθεσης της σύμβασης. Αναφέρεται σχετικά ότι σε κάποιες περιπτώσεις η τιμή δύναται να προκαθοριστεί από τις Αναθέτουσες Αρχές και η αξιολόγηση να γίνει αποκλειστικά με τα άλλα κριτήρια.

  Βασικός στόχος της Αναθέτουσας Αρχής θα πρέπει να  είναι, σε κάθε περίπτωση, ο καθορισμός της καλύτερης δυνατής (με άλλα λόγια αυτής που εξυπηρετεί τις συγκεκριμένες ανάγκες της Αναθέτουσας Αρχής) αναλογίας μεταξύ της ποιότητας του έργου που πρόκειται να εκτελεστεί και της οικονομικής επιβάρυνσης για την εκτέλεσή του δεδομένου ότι καμία σύμβαση δεν μπορεί να θεωρηθεί συμφέρουσα αν η δαπάνη για την υλοποίησή της είναι δυσανάλογη της αξίας της ή είναι απαγορευτική.

Σε κάθε περίπτωση ο καθορισμός, στα έγγραφα διαγωνισμού, της σχετικής βαρύτητας του κριτηρίου της τιμής, σε σχέση με τη βαρύτητα της ποιοτικής αξίας των προσφορών, πρέπει να είναι ανάλογος με το ειδικό αντικείμενο της σύμβασης και τους στόχους που η Αναθέτουσα Αρχή προσδοκά να επιτύχει με την υλοποίησή της.

Πέραν του καθορισμού της σχετικής βαρύτητας του κριτηρίου της τιμής και προκειμένου η χρήση του κριτηρίου της τιμής να υπακούει στις βασικές αρχές του δικαίου των δημοσίων συμβάσεων και ειδικότερα στις αρχές της ίσης μεταχείρισης και της διαφάνειας, η Αναθέτουσα Αρχή οφείλει να καθορίσει στα έγγραφα διαγωνισμού τους απαιτούμενους κανόνες για την ορθή εφαρμογή του κριτηρίου που μπορεί να είναι, κατά περίπτωση, ένας ή κάποιοι ή όλοι από τους παρακάτω:

1.  Στις περιπτώσεις που τα έγγραφα διαγωνισμού επιτρέπουν στους οικονομικούς φορείς να εκφράζουν τις τιμές προσφοράς σε άλλο νόμισμα από το ευρώ, πρέπει να προσδιορίζεται επίσης ο τρόπος μετατροπής των νομισμάτων σε ευρώ (στα πρότυπα σχέδια των εγγράφων διαγωνισμού προβλέπεται μετατροπή με βάση την τιμή πώλησης του ξένου συναλλάγματος έναντι του ευρώ που δίνεται από την Κεντρική Τράπεζα κατά την τελευταία ημερομηνία υποβολής των Προσφορών ή την αμέσως προηγούμενη εργάσιμη ημέρα σε περίπτωση που η τελευταία ημερομηνία υποβολής των προσφορών συμπίπτει με τραπεζική αργία).

2.  Στις περιπτώσεις που στο αντικείμενο του προκηρυσσόμενου έργου περιλαμβάνεται ως δικαίωμα προαίρεσης δραστηριότητα συντήρησης προϊόντων, πρέπει να συνυπολογίζεται η προσφερόμενη τιμή συντήρησης για τις ανάγκες της οικονομικής αξιολόγησης.

3.  Αναλογικά, στις περιπτώσεις που στο αντικείμενο του προκηρυσσόμενου έργου περιλαμβάνεται ως δικαίωμα προαίρεσης δραστηριότητα τεχνικής ή συμβουλευτικής υποστήριξης για συγκεκριμένο σύνολο ανθρωπομηνών, πρέπει να προσδιορίζεται ότι το προσφερόμενο τίμημα για τις υπηρεσίες του δικαιώματος προαίρεσης θα συνυπολογιστεί για τις ανάγκες της οικονομικής αξιολόγησης.

4.  Στις περιπτώσεις μακροχρόνιων συμβάσεων, όταν τα έγγραφα διαγωνισμού επιτρέπουν στους προσφέροντες την επιλογή ενός από δύο ή περισσότερους τρόπους πληρωμής (π.χ. καταβολή του συνολικού τιμήματος μετά την οριστική παραλαβή του έργου ή χορήγηση ενδιάμεσης  προκαταβολής/ών) πρέπει να προσδιορίζεται ο τρόπος σύγκρισης της τιμής των προσφορών (π.χ. με αναγωγή όλων των επιμέρους καταβλητέων τιμημάτων σε καθαρή παρούσα αξία - NPV).

5.  Σε ειδικές περιπτώσεις συμβάσεων προμηθειών που η Αναθέτουσα Αρχή εκτιμά ότι τα προσφερόμενα προϊόντα είναι πιθανό να μην είναι άμεσα συγκρίσιμα (π.χ. όταν από παρόμοια προϊόντα που διατίθενται στην αγορά και πληρούν τις υποχρεωτικές τεχνικές προδιαγραφές, κάποια μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως έχουν ενώ άλλα απαιτούν ειδικές συνθήκες ή εξαρτήματα και η Αναθέτουσα Αρχή θα πρέπει να επιβαρυνθεί για την εξασφάλισή τους) πρέπει να προσδιορίζεται στα έγγραφα διαγωνισμού η διαδικασία που θα ακολουθηθεί προκειμένου να καταστούν οι προσφορές συγκρίσιμες (π.χ. με την πρόσθεση στην τιμή προσφοράς του προϊόντος που απαιτεί ειδικές συνθήκες ή εξαρτήματα, της μέσης τιμής που, κατά την εκτίμηση της Αναθέτουσας Αρχής, αντιστοιχεί στην εξασφάλιση των ειδικών συνθηκών ή στην αγορά των απαιτούμενων εξαρτημάτων).

  Νοείται ότι, στην παραπάνω περίπτωση, τα χαρακτηριστικά στοιχεία μιας προσφοράς που οδηγούν σε μειωμένη βαθμολόγηση κατά το στάδιο της ποιοτικής αξιολόγησης των προσφορών, δεν είναι σωστό να λαμβάνονται υπόψη και κατά το στάδιο της οικονομικής αξιολόγησης.

  Εφόσον η διαδικασία διενέργειας του διαγωνισμού είναι πιθανό να οδηγήσει στη σύναψη περισσότερων από μίας συμβάσεων με την Αναθέτουσα Αρχή, όταν δηλαδή επιτρέπεται η υποβολή προσφορών για μέρος του προκηρυχθέντος έργου, στα έγγραφα διαγωνισμού πρέπει να προβλέπεται ότι η διαδικασία οικονομικής αξιολόγησης θα είναι διακριτή, με διαφορετικούς ενδεχομένως κανόνες για κάθε ένα από τα επί μέρους μέρη του έργου για τα οποία επιτρέπεται να υποβληθούν προσφορές.